Mesnevi Nedir? Türk Edebiyatında Mesnevi Örnekleri – Mesnevinin Bölümleri Nelerdir?

Mesnevi nedir? Bu soruya şu şekilde cevap verilebilir. Türk edebiyatında bulunan ve aruz ölçüsüyle yazılmış bir yazı şeklidir. Uzunca yazılması ve uyum ( kafiyeler ) yer almasıyla bilinmektedir. Mesneviler, beyit şeklinde yani ikişerli olarak yazılmaktadır. Türk edebiyatında mesnevinin öncülerinden olarak bilinen en büyük yazarımız Nabi’dir.

Mesnevi, ikili şeklinde yazılır ve konu bütünlüğüyle içeren yazılardır. Aruz ile beraber yazı dili ağdalı ve ağır olarak bilinmektedir.

Mesnevi özellikleri

1. İran’ın edebiyatından, Türk edebiyatına geçmiştir.
2. Normalde beyit sınırlaması yoktur ancak 30 beyiti aşmayacak şekilde mesneviler yazılmıştır.
3. Konu sınırlaması bulunmamaktadır. Aşk, kahramanlık konuları daha çok işlenmiştir. Dini, tasavvufi, ahlaki eserler gibi sözcükler de yazılmış örnekleri vardır.
4. Aruzun kısa kalıplarıyla yazılmaktadır.
5. Divan şiirinin türlerinin aksine beyitlerin arasında konu bütünlüğü vardır.
6. Şairin yazdığı beş mesneviye Hamse denilir. Beş adet mesnevi yazan bir şaire hamse sahibi denilir. Ali Şir Nevai, Taşlıcalı Yahya Bey hamse sahibi olarak örnek verebiliriz.
7. Bir şehrin güzelliklerini anlatan konulara Şehrengiz denilmektedir.
8. Savaş konularını içeren mesnevilere ise Gazavatname denilmektedir.

Mesnevinin Bölümleri

1. Besmele
2. Dibâce
3. Tevhîd
4. Münâcât
5. Mi’râciye
6. Medh-i Çihâr-Yâr
7. Sebeb-i te’lîf
8. Âgâz-ı Dâstân
9. Hâtime

Mesnevilerin Temalarına Göre Örnekler

• Destansı ve kahramanlık mesnevilere örnek olarak; İskendername ( Ahmedi )
• Aşk tabanlılara örnek olarak; Hüsrev ü Şirin, Leyla ve Mecnun ( Şeyhi, Fuzuli )
• Dini temalı mesnevilere örnek olarak; Vesiletü’n – Necat ( Mevlid ) , Hüsn ü Aşk ( Süleyman Çelebi, Şeyh Galip
• Ahlaki gibi mesnevi konularına örnek olarak; Kutadgu Bilig ( Yusuf Has Hacip )
• Eleştiri gibi mesnevi konularına örnek olarak; Harname ( Nabi )

Türk Edebiyatında Mesnevi Örnekleri

1. Ahmedi – İskendername
2. Aşık Paşa –  Garipname
3. Süleyman Çelebi – Mevlid
4. Şeyhi – Harname, Hüsrev ü Şirin
5. Nabi – Hayrabat
6. Fuzuli – Leyla ile Mecnun, Beng ü Bade
7. Şeyh Galip – Hüsn ü Aşk

İLGİNİZİ ÇEKEBİLECEK YAZILAR

Türkçenin Sözlükleri

Tanzimat Edebiyatının Sanatçılarının Eserleri ve Özellikleri