Edebiyata Dair Her Şey | Tolwon.Com
Şair Evlenmesi Batılı Anlamda İlk Tiyatro
Şair Evlenmesi İbrahim Şinasi ‘nin 1860 yılında Tercüman-ı Ahvâl’de yayımlanan ardından kitap haline getirilen töre komedisi tarzında tek perdelik bir piyestir. Daha önce yazılmış bazı tiyatro eserlerden bahsedilse de Şair Evlenmesi, Türk edebiyatındaki batılı tarzda ilk tiyatro eseridir. Belirli bir metne dayanmayan, oyuncuların doğaçlama yaptıkları, metine bağlı kalarak giriş, gelişme, sonuç şeklinde oynandığı yeni bir tiyatroya geçiş bu eser sayesinde olmuştur.
Görücü usulü ile evlenmenin zararlarını konu alan eser, geleneksel Türk tiyatrosunun izlerini içerir. Sade ve konuşma diliyle yazılan bir eserdir. Oyunda rol alan kişiler dönemin toplum olarak yapısını içeren gerçek karakterlerdir. Konuşma metinleri kelime oyunları, söz komikleri ve konuşma yanlışları barındırır. Eser, klasik Fransız tiyatrosu ve özellikle de Molière’in etki ve izlerini de taşımaktadır. Tanzimat dönemini en ses getiren eserlerindendir.
Yayımlanması ve Sahnelenmesi
Eserin Dolmabahçe Saray Tiyatrosu’nda sahnelenmek için, Sultan Abdülmecid tarafından ısmarlandığı söylenmektedir. Fakat oyunun sarayda oynandığına ait bir bilgi yoktur.
Şinasi’nin eseri, iki perdelik bir tiyatro olarak oynanmış; fakat kendi elleriyle ilk perdeyi ortadan kaldırmıştır ikinci perdesi, 1860’ta Tercüman’ı Ahval’in sayılarında tek perde olarak yayımlanmıştır. 1873’te şair öldükten sonra Mehmet Tayfur adındaki kitapçı tarafından Selanik’te kitap olarak basımı gerçekleşmiştir. Eser gerek gazetede yayımlandığında gerekse kitap olarak basıldığında fazla ilgi görmemiş ve eserle alay edilmiştir. Şair Evlenmesi, İkinci Meşrutiyet’in ilanından sonraki dönemde, İbrahim Necmi Bey tarafından Selanik’te organize edilen amatör bir tiyatro topluluğu tarafından sahnelenmiştir.
Bu yazımıza göz at! Mesnevi nedir? Mesnevi Özellikleri Nelerdir?
Şair Evlenmesi Konusu
Batılı tutum ve davranışı ve giyinişiyle mahallede pek hoşlanılmayan, eğitimlidir fakat saf bir yapıya sahip Şair Müştak Bey, sevdiği Kumru Hanım’la, yenge hanımlar aracılığıyla evlenmiştir. Nikahtan sonra kendisiyle evlendirilen kişinin, Kumru Hanım’ın çirkin ve yaşlı ablası Sakine Hanım olduğunu gördüğünde önce bayılır sonra buna karşı gelir. Mahallelinin de işin içine girmesiyle başına gelenleri kabul etme mecburiyetinde kalan Müştak Bey’in yardımına onun arkadaşı olan Hikmet Bey yetişir. Hikmet Bey’in mahallenin imamı olan Ebulaklaka’ya verdiği rüşvetle olay çözüme kavuşur yapılan hile sonuçsuz kalır. Sonunda muradına eren Müştak bey Kumru Hanımla kavuşur. Ancak Hikmet Efendi birbirleriyle görüşmeden evlenmeye karar vermenin sonucunun kötü olacağını söyler. Müştak Bey’in aklı başına gelir.
Eser sade ve anlaşılır olarak sahnelenmeye yaraşır bir tiyatro eseri olmanın yanı sıra halk tarafından pek ilgi alamamıştır. Gazetelerde dahil olmak üzere eser sahiplenilmemiştir. Eser gelişigüzel tutum ve davranışları, kılık ve kıyafetiyle mahallelinin sevmediği Müştak Bey isminde fakir, ama oldukça kültürlü bir şairin evlenmek istediği Kumru Hanım değil de onun ablası olan güzel olmayan ve cahil Sakine Hanım ile evlenmeye mecbur edilmesi; bu küçük oyunun, mahallenin imamı olan Müştak Bey’in dostu Hikmet Efendi tarafından verilen parayla sonuçsuz bırakılmasının hikayesinden ibarettir.
